—Mattin, maitea, zato
nirekin, dagoeneko zutik joana zara? Ekarri musu handi-handi bat
laztana.
Etxeko larrainean zegoen
Mattin ortutsik eta ipurdia laxo. Mayik haurra sehaskan utzia zuen
etxetik joan zenean eta orain muttiko koxkor bat zen.
—Hara non datorren
Kattalin, nire ahizpa kuttuna, etorri polita. Bi haurrak besoetan
sartu zen Mayi etxeko sukaldean.
Joxepak eskuak mantalean
garbitu eta begiek busti-busti eginda alaba besarkatu zuen:
—Ene! Nire maitea, zein
polita zauden!
Esku batekin
neskaren ilea laztanduz, bertzearekin erortzen ari zitzaion malko bat
zukatu zuen.
Anai arrebak lurrean eseri
eta Mayiren poltsa miatzen hasi ziren.
—Zer ari zarete
deabrutxo horiek? gozoki bila? Ekarri poltsa hori.
Mayik eskuak
bertan sartu eta zakuto bat gutizi atera zien. Gero, soineko bat
atera eta:
—Begira, ama
zein soineko polita oparitu didan etxekoandreak, pazko egunean
estreinatuko dut.
Joxepak, soinekoa eskutan
hartu, begi-lagunak paratu eta behatu zuen, gibeleko alde ere.
—Ba, ongi bukatua dago eta
oihala ere ona dela ematen du; baina konta iezadazu, laket zara
Ziburun? Ongi zaintzen zaituzte? Galdezka hasi zen ama.
—Bai, bai ongi nago,
lagunak ere baditut, eta hondartzara joaten gara... Baina, hori
usaina ona!
Erantzun zion
Mayik txuritabeltza egiten ari zen lapikoaren tapa goratu eta ia
sudurra bertan sartu ondoren.
—Etorri, busti bana hartuko
dugu— erranez bi ogi pusketa lapikoan sartu eta mahaian jarri
zituen amak..
Ama alaba mahai inguruan
eseri eta kontu kontari hasi ziren
—Hondartzan kontuz
ibiltzen zaretela pentsatu nahi dut, gauzak nahasiak daudela jakinen
duzu ezta?
Erran zion amak
ahots apalez.
—Lasai, ama markesaren
alaba ere gurekin joaten da…
—A……………………….
Hasperen egin zuen amak.
Larrainako ataka sumatu zuen
Joxepak eta.
—Kattalin lagun iezaiozu
Mayiri mahaia paratzen, aita aziendak gobernatu eta badator
bazkaltzera. Agindu zien alabei.
—Ama garizuman gaude, ezin
dugu haragikik jan! — Iradoki zion albak
—Zaude isilik, apez kontuak
dira horiek, aise erraten dute horiek, badugu bai barau egiteko
denbora franko urtean zehar— Erantzun eta sorbaldak harrotu zituen
Joxepak. —Monasteriokoek zernahi bildots erosi dizkigute aurten,
eta denak garbiak nahi dituzte, barrenak nolabait profitatu beharko
ditugu ba neska”.
Urte bete zeraman Mayik
Ziburun neskame. Betiko bere lagunekin egoteko irriketan zegoen.
Elizaren arkupetan Maritxu eta Teresekin eseri eta hiru lagunak
mutil aferaz solasean egin zuten ia arratsalde osoa. Pazko agindua
betetzeko konfestera joan beharrak ziren, eta ez zuten herriko
apezarekin egin nahi. Herria ttikia zenez denak ezagutzen zuten
elkar, eta lotsa ematen zien herriko apezari mutil kontuak azaltzea.
Urdazubiko monasteriora joatea erabaki zuten.
.Urdazubi Zugarramurditik
hiru bat kilometrotara dago. Neskek alai egin zuten bidea, konfesatu
behar zituzten bekatuak aztertzen aritu ziren, ez zekiten zehazki zer
zen bekatu eta zer ez. Mayiri egun batean mutil batek titi muturrak
ukitu zizkion, eta berak matelezurreko bat eman bazion ere, gustatu
ere gustatu zitzaion. Sabela oinaztura antzeko batek gurutzatu
baitzion. “Bekatu ote zen hori? Lagunak baietz erraten zioten,
gustua eman bazion bekatu zela. Ba, horrela bazen hori konfesatuko
zuen, ez zitzaion bertze gauzarik otutzen, eta konfesatzera esku
hutsik joate ere…
Monasterioa erdi ilun
zegoen, argizari kandelek ematen zuten argi hitsa eta tristeak
argitzen zuen elizaren erretaula eta inzientso usaina ia
zorabiatzekoa zen. Kofesategiak elizaren alde bitan zeuden,
eskuineko aldean gizonezkoenak eta ezkerreko aldean emakumezkoenak.
Bi aldetan ilara handiak zeuden, neskatilak ilaran belauniko itxaron
zuten bere txanda. Mayi kofesategiaren saihetsean, burdin sare
batez babestutako leihotxo baten aitzinean
belaunikatu zen./ Agur Maria bekaturik gabe
ernaldua / Agurtu
zuen Mayik. /Jaikoren bakeak dagizula /
erantzun zion apezak.
“Nor zaitut?” “Non bizi
zara?” “Zu zara Ziburun bizi zaren Ximildegiko alaba?”
Felipe Zabaleta Apezak ez zion mintzatzeko aukerarik ere ematen.
Neska aztoratu zen, eta ez zuen gizonaren galderak erantzun bertzerik
egin. Eta horrela aitortu zuen Ziburuko hondartzetako akelarreetara
maiz joana zela, eta pare bat aldiz Ziburutik Zugarramurdiko
Berroskoberro belairaino hegaz etorria zela, bertan egiten ziren meza
beltzetan egona zela. Akerrarekin dantzan ibili eta haren ipurdia
musukatu zuela ere.
Apeza, aitortutako bekatuen
handitasunaz mintzo zitzaion. Eta behin infernura kondenatuz gero
betiko da gaua, luzea, eta beltz izugarria, sekulan argitiko ez dena,
eta ez dena akabatuko. Ze pena eta ze dolore, argitiko ez den gaua
hartan. Ez hemengo eriak bezala ohatze bero onean, baino, labe gorri
beroan, sugar gogorrean sekulakotzat. Gar eternalean. Hemen den penik
ttikienak su izpi batek kilikatzen gaitu, zer izanen bada, su eta
garrez kanpoan eta barnean, arima eta gorputza hartua, inguratua, eta
burdin gorritua bezala sututa bagaude.
Baina bada ere jainkoa erruki
emailea, eta hari erregu egin behar diogu. Barka gaitzazu gure zorra,
guk zor digunari barkatzen diegu bezala,(zuk herriarekin zor handiak
dituzu) Eliza Santuaren bidez, hemen baitaude Haren
ordezkariak, kristauek bide zuzena jarrai ditzaten gidatzeko. Behar
duzu jaikoarekin bakean jarri, handiak dira zure bekatuak. Nik
barkamena ematen dizut, baina barkamenak bere penitentzia dauka, eta
zurea, niri aitortu didazun guzia hurrengo igandean meza
nagusiaren hondarrean herriko jendearen aitzinean
dena aitortzea izanen da.
Mayi zorabiatuta atera zen
elizatik, ez zekien nor zen, non zegoen, izutua, negarra egin nahi
zuen. Lagunak itxaron gabe etxerako bidea hartu zuen. Belaiak
gurutzatuz, bidezidorrez bidezidor, joan zen etxera inork ikus ez
diezaion. Etxean berehala ohatzean sartu zen. Ama etorri zitzaion eta
neskaren begiak hanpaturik ikustean larritu zen:
—Zer duzu nire
maitea, ez zaude ongi? —Galdetu
zion amak.
—Nekatua
nago ama, pasako zait, buruko minez nago, pasako zait…
—Esne
bero bat ekarriko dizut.
—Ez ama, hertsi leihoa
arren, ilunpetan nahiago dut.
Joxepa sukaldera itzuli zen,
Martin bere senarra mahaian afari-merienda egiten ari zen eta
emazteari galde egin zion:
—Zer dio
neskatikoak?- ez dago ongi ala?
—Ez dakik, negarrez aritu
da eta buruko minez dela eta, lo egin nahi duela, leihoa
hersleko erran dit.
—Urdazubin konfesatzen egon
da –ezta?
—Bai, asmo horrekin atera
da etxetik, lagunekin joatekoa zen nonbait…
—Ezta ba, trabatua
egonen...
—Ez dut uste, goizean
hileko etorri zaiola erran dit...
—Ba, horrela bada pasako
zaio.
Senar emaztea lasaiago
gelditu zen.
Ostegun gaua zen, Mayik
ez zuen lorik egin, ezta ostiralekoan ere, infernuko sugarrak
erretzen baitzioten. Larunbata luzea egin zitzaion, eta gaua
buka ezina. Harrak barrenak jaten ari zitzaion. Harako ikaragarrizko
leize baten barnean, ze, ke ilun batean murgildurik balego,
amatxirekin topatu zen, sugarrak kiskaltzen ari zitzaion, eta
lazgarria zen haren oinaze oihua; eskua luzatzen zion, Mayik
gibetat egiten zuen, eta amatxiren eskuak jarraitzen zion, eta
jarraitzen zion…
Goiz jaiki zen Mayi eta belar
batzuk hartzera joan zen, asma belarra, pasmo belarra eta berbena
batzuek egosi eta haien zukua hartu zuen. Gero, soineko berria jantzi
eta elizara joan zen. Pazko eguna zenez herri guzia han egonen zela
bazekien. Ez zen bere ekintzen jabe, aldez aurretik idatzitako gidoi
bat jarraituko balu bezala sentitzen zen. Meza ondoan, elizako
arkupetan sorgina zela aitortu zuen, eta bera bezala sorginak ziren
hainbat lagun salatu zituen. Herritarren artean ikaragarrizko
liskarra sortu zen. Martin Ximildegikoak alaba besotik hartu eta
etxera eraman zuen. Biharamunean, oraindik argitu gabe iparraldeko
bidean ikusi zituzten Mayi eta bere aita. Inoiz jakin ez den komentu
batera alaba eraman zuen.
Mayi Ximeldegi
Zugarramurdiko alaba Ziburun neskato 1609an Bazko agindua betetzeko
etxera itzuli zen.
Herriko sorginek lekukoa
hartu eta bazterrak astindu zituzten. Urdazubiko prioreak Logroñora
gaztigua egin zuen…
